Hout
Zelf houtskool maken in de natuur
Houtskool maken is een betoverend proces waarbij vuur, geduld en eenvoud samenkomen. Je ontdekt hoe een gewone tak verandert in een krachtig en veelzijdig materiaal – en hoe je met je eigen handen iets ouds, bruikbaars en wonderlijks tot leven wekt.
Als milieuvriendelijke teken- en schrijfstift
Zelfgemaakte houtskool laat zachte, zwarte lijnen achter op papier of hout. Je voelt letterlijk het hout onder je vingers terwijl je tekent. Het tekent anders dan potlood – zachter, vrijer. Ideaal voor schetsen in de buitenlucht.
Voor het zuiveren van lucht en water (actieve kool)
Als je houtskool tot poeder vermaalt, kan het helpen om geurtjes of zelfs gifstoffen te absorberen. We gebruiken het bijvoorbeeld in linnen zakjes in onze voorraadkisten.
Als natuurlijk pigment voor inkt of verf
Vermalen houtskool gemengd met water, olie of ei werd eeuwenlang gebruikt in muurschilderingen en kalligrafie. Het geeft diepe grijze en zwarte tinten.
Voor het filteren van geurtjes of vocht
Stop wat stukjes houtskool in een linnen zakje en leg het in je schoenenkast – het werkt verrassend goed tegen muffe luchtjes.
Als bodemverbeteraar (biochar)
Verpoederde houtskool houdt voedingsstoffen en vocht vast in je tuin – en dat zonder chemie. We gebruiken het ook in onze plantenbakken.
Wat heb je nodig?
Hier een lijstje met wat wij meestal gebruiken tijdens onze sessies:
Basisbenodigdheden:
- Droog, schoon hout – idealiter zonder verf of lijm. Wilg, hazelaar, berk of fruitbomenhout werken heel goed. Gebruik geen dennenhout – dat spat en ruikt scherp.
- Een metalen doos met deksel – bijvoorbeeld een oud theeblik, een koekendoos, of zelfs een conservenblik. Zorg dat je er een klein gaatje in maakt.
- Een veilige vuurplaats – een kampvuur, vuurkorf of houtkachel werkt prima. Belangrijk is dat het vuur lang en heet genoeg blijft branden.
- Een tang of vuurvaste handschoenen – veiligheid eerst!
Optioneel maar leuk:
- Touw of bijenwas – voor als je je houtskoolstiften een handvatje wil geven
- Wat kranten of oude stof om je houtskool in op te bergen zonder dat het breekt
Persoonlijke tip: Neem een klein schriftje mee waarin je bijhoudt welk hout je hebt gebruikt en hoe lang het gebrand heeft. Zo leer je steeds beter inschatten wat werkt.
Stappenplan
Voorbereiden van het hout
Zoek mooie, rechte takjes – zo’n 10 cm lang en 0,5 tot 2 cm dik. Zaag ze op maat en zorg dat ze goed droog zijn. Als je tekenhout wil maken, kies dan takken die al prettig in de hand liggen.
Vullen van het blik
Stop de houtjes strak tegen elkaar in het blik, zonder dat ze geplet worden. Hoe minder lucht ertussen, hoe gelijkmatiger de verkoling. Sluit het blik goed af en maak een klein gaatje in het deksel – anders bouwt de druk op en kan het deksel eraf knallen.
In het vuur plaatsen
Zet het blik midden in een goed brandend vuur. Je zult na een paar minuten rook uit het gaatje zien komen. Dat is normaal – het hout verliest zijn vocht, harsen en gassen.
Kijken en wachten
Dit is het zen-gedeelte. Je kijkt naar de rook. Als de rook na een tijdje vermindert of van wit naar doorzichtig verandert, is het proces bijna klaar. Bij kleinere takjes is dat na ongeveer 30 minuten, bij dikkere stukken tot een uur. Neem je tijd – haast is zelden een goede raadgever bij ambacht.
Afkoelen en openen
Haal het blik voorzichtig uit het vuur met een tang. Open het pas als het volledig is afgekoeld! Als je dat te vroeg doet, komt er zuurstof bij en brandt je houtskool alsnog op. Geduld is hier letterlijk goud waard.
Het moment van waarheid
Open je blik. Je hout moet zwart, droog en bros zijn – het moet licht aanvoelen en breken als een krijtje. Als het nog bruin is: nog niet klaar. Gewoon opnieuw in het vuur zetten. En dat is helemaal oké – ook mislukte pogingen leren je iets.
Houtskool als schrijfgerei
Maak je eigen tekenhout
Kies takjes van wilg of hazelaar. Die zijn zacht genoeg om mooie lijnen te geven, maar stevig genoeg om niet te snel te breken.
Volg het houtskoolproces hierboven.
Als het goed is, heb je nu een soort zwart ‘potlood’ dat meteen op papier schrijft.
Wil je extra grip? Wikkel de onderkant met papier of een stukje jute. Of dompel het uiteinde in bijenwas – dat beschermt en ligt prettig in de hand.
Praktische tips
Teken op stevig papier – houtskool kan vlekken geven
Fixeer je tekening achteraf met haarlak of fixatiefspray
Bewaar je stiften in een doosje met wat stof of wol zodat ze niet breken
